Yenidən ABŞ prezidenti seçilən Donald Trampa qarşı açılan məhkəmə iddialarının necə təsirlənəcəyi maraq doğurur. Tramp öz siyasətində qanunlara əməl etmədiyi üçün də tənqid olunur. Məşhur amerikalı hüquq eksperti Li Hudspetin sözlərinə görə, “Tramp cəsarətli addımlar atacaq və respublikaçılar onları dəstəkləyəcək”. Trampın partiyası Konqresdə böyük səs çoxluğu ilə qalib gəldiyi üçün Konstitusiyada xüsusi maddədən istifadə etmək imkanı da var.
Turkustan.az xəbər verir ki, ilk prezidentlik dövründə (2017-2021) həm kabinetində, həm Konqresdə, həm də Birləşmiş Millətlər Təşkilatı və NATO iclaslarında tez-tez tənqid edilən Donald Trampın milli və beynəlxalq hüququn qaydalarını tanımadığı iddiası ilə hansı münasibətlə davrandığı maraq doğurur. ABŞ-ın məşhur hüquqşünaslarından Li Hudspeth Trampın qlobal tarazlıqlara münasibətini Haber Global Web Özel-ə qiymətləndirib. ABŞ-ın aparıcı konstitusiya hüququ ekspertlərindən biri və Texas ştatının keçmiş baş hakimi Hudspethin fikrincə, Tramp Konqresdə partiyası üçün böyük üstünlük yaratdığı üçün indi əvvəlkindən qat-qat güclüdür. Hudspeth yeni prezidentin seçkilərin nəticələrinə əsasən icra hakimiyyətini bir əldə cəmləşdirməyə çalışa biləcəyini də iddia edib və aşağıdakı təəccüblü açıqlamalar verib:
“Prezident Donald Tramp təkcə Nyu-York ştatında 30-dan çox iş üzrə mühakimə olunub. Bu qərarlar ABŞ Ali Məhkəməsinə qədər uzanan apellyasiya prosesi deməkdir və Ali Məhkəmənin münasibəti Trampın ikinci müddətinin ilk real böyük böhranı olacaq. Digər tərəfdən, 6 yanvar 2021-ci il tarixli Konqres hücumu iddiasında, Ali Məhkəmə onun prezident olduğu müddətin qismən toxunulmazlıq çərçivəsində olduğunu açıqladığı üçün bu işdən heç bir nəticə əldə edilə bilməz. Florida ştatında da Trampın prezidentliyi dövründə yüksək məxfi sənədləri gizlətdiyi iddiası ilə məhkəmə işi açılmışdı, lakin yayda işə xitam verilib. Corciya ştatında seçkilərin nəticələrini dəyişdirmək məqsədi daşıyan iddia Prezidentlik dövründə ilkin qərar mərhələsində gözləyə bilər. Ona görə də Trampın yenidən prezident seçilməsi ona qarşı işlərin nəticəsini də müəyyən edəcək, lakin Tramp daxili qanunları əyməyə və ya pozmağa cəhd edərsə, Ali Məhkəmə davam edən işlərlə bağlı qərar verə bilər”.
“Donald Trampın birinci dönəmində bütün böhranlarda, xüsusən də NATO-da ABŞ-ın tərəfdar çıxdığı müqavilələrdə həmişə maddələr irəli sürülüb. NATO-ya gəldikdə, alyansın tərəfdaşlıq payı bəndi, Rusiya-Ukrayna müharibəsində ABŞ-ın ən qədim qanunlarından biri kimi müdaxilə etməmək presedent ənənəsi, Meksikada sərhəd divarı müzakirələrində milli təhlükəsizlik qanunları və Qaçqınlarla əlaqədar ABŞ Vətəndaşlıq Qanunu gündəmə gətirildi. Digər tərəfdən, ABŞ Konstitusiyasının II maddəsinin 1-ci bölməsi İcra hakimiyyətini tamamilə ABŞ Prezidentinə buraxan boşluq yaradır. Ali Məhkəmə keçmişdə bir çox prezidentlər tərəfindən istifadə edilən bu şərh formasını 2020-ci ildə də qəbul edib. Vətəndaş müharibəsi dövrünün prezidenti Abraham Linkoln iki il ərzində üç dəfə bu şərhə müraciət etdi. Təbii ki, ABŞ qanunlarında “Birgə İcra Nəzəriyyəsi” adlandırılan bu şərh ölkənin fövqəladə şərtləri üçün keçərlidir və xarici siyasətdə heç bir presedenti yoxdur. Lakin unutmaq olmaz ki, Tramp bu gücə malikdir”.
“Prezidentin ABŞ qanunları əsasında daxili və xarici siyasət qərarları qəbul etməsinə mane olmaq üçün real güc Konqresin hər iki palatasındakı səs çoxluğu ilə bağlı qərarda gizlidir. Prezidentin bir çox qərarları Konqresin hər iki palatasından keçməlidir. Tramp öz partiyasını hər iki qanadda çoxluq təşkil etdiyindən, respublikaçıların Prezidentin xarici siyasət qərarlarını tam dəstəkləyəcəyi gözlənilir. Trampın köhnə hüquqi mövqeyini nəzərə alaraq deyə bilərəm ki, həm NATO, həm Avropa, həm də Yaxın Şərqdə daha cəsarətli tədbirlər və təşəbbüslər göstərəcək”.
Eltac Zülfüqaroğlu/Turkustan.az
