Bəşəriyyətin ilk dəfə olaraq dünyanın su dövranını balanssızlaşdırdığı və bunun qlobal su böhranına səbəb olacağı, iqtisadiyyatlara, qida istehsalına və insanların həyatına böyük ziyan vuracağı açıqlandı. Bu kritik tapıntı Beynəlxalq Su İqtisadiyyatı Komissiyasının dərc etdiyi yeni hesabatda yer alıb.
Turkustan.az xəbər verir ki, hesabatda bildirilirdi ki, insanların yaratdığı iqlim böhranı və uzun illər torpaqdan düzgün istifadə edilməməsi və su idarəçiliyi qlobal su dövrünə “görünməmiş təzyiq” yaradır.
Su dövranı suyun yerdən buxarlanması, atmosferə qalxması, su buxarı kimi uzun məsafələrə daşınması və yağış və ya qar şəklində yenidən yerə düşməsini əhatə edən mürəkkəb bir sistemdir
Bu dövrün pozulması hal-hazırda 3 milyard insanın su qıtlığı ilə üzləşməsinə səbəb olur. Üstəlik, bu pozulmalar kənd təsərrüfatı məhsullarını azaldır və yeraltı suların azalması səbəbindən şəhərlərin dağılmasına səbəb olur.
Hesabata görə, təcili tədbirlər görülməsə, su böhranı 2050-ci ilə qədər qlobal ərzaq istehsalının 50 faizindən çoxunu təhlükə altına atacaq və dünya iqtisadiyyatlarına 8 faizlik zərbə vuracaq.
Hesabatda iki növ su fərqləndirilib: “Mavi su” çaylarda, göllərdə və qrunt sularında olan maye sulara, “yaşıl su” isə torpaqda və bitkilərdə yığılan nəmdir.
Xüsusilə yaşıl suyun iqlim dəyişikliyinə böyük təsiri var. Bitkilərdən atmosferə qayıdan bu su buxarı qurudakı yağıntıların təxminən yarısını təşkil edir.
Bununla belə, insan fəaliyyəti yaşıl suyun əhəmiyyətli bir hissəsini istehlak edərək, qlobal istiləşməni sürətləndirən karbon tutma qabiliyyətini azaldır.
Hesabatda insanların davamlı həyat sürmək üçün gündə təxminən 4000 litr suya ehtiyacı olduğu, lakin bu miqdarın bir çox bölgələrdə yerli mənbələrdən qarşılana bilmədiyi vurğulanıb.
Böhran resursların daha yaxşı idarə edilməsini tələb edir
İngiltərənin Reading Universitetinin İqlim Elmləri üzrə professoru Riçard Allan bildirib ki, hesabat insan tərəfindən törədilən fəaliyyətlərin su dövranını necə pozduğunu təəccüblü şəkildə ortaya qoyur.
Allan, insan fəaliyyətinin həm quru, həm də həddindən artıq rütubətli şərtləri daha da ağırlaşdırdığını, külək və yağışların nizamını pozduğunu bildirdi.
Hesabatda təklif edilirdi ki, su dövranı “ümumi dəyər” hesab edilsin və ölkələrin su idarəçiliyində birgə hərəkət etsinlər.
Ümumdünya Ticarət Təşkilatının Baş Direktoru və hesabatın həmsədri Nqozi Okonjo-İveala su böhranının faciə olduğunu, eyni zamanda su iqtisadiyyatını yenidən formalaşdırmaq üçün bir fürsət olduğunu söylədi.
Eltac Zülfüqaroğlu/Turkustan.az
