SpaceX-in Starlink peykləri əvvəlkindən daha çox radio dalğaları sızdırır. Sızdırılan radiasiyanın bəziləri radio astronomiya məqsədləri üçün təmiz saxlanılmalı olan radio dalğa uzunluqlarını pozur. Bəs bu, Yer kürəsində rabitə üçün hansı risklər yaradır? Budur təfərrüatlar.
SpaceX-in Starlink peyklərindən yayılan radiodalğaların miqdarı artır.
Turkustan.az xəbər verir ki, xüsusilə, Starlink-in ikinci nəsil peykləri, v2mini və v2mini Direct-to-Cell versiyaları əvvəlki nəsillərinə nisbətən 32 dəfə çox radiasiya sızdırır.
Bu, radio astronomiya üçün ayrılmış dalğa uzunluqlarının pozulmasına gətirib çıxarır.
Daha güclü radio dalğaları yaradır
Bu problem ilk dəfə 2023-cü ildə gündəmə gələndə SpaceX bu vəziyyəti düzəldəcəyini açıqladı. Ancaq hazırda orbitdə olan 6 min 398 peyklə bu problem daha da böyüyüb.
"Müşahidələrimiz göstərir ki, ikinci nəsil Starlink peykləri birinci nəsillərlə müqayisədə daha geniş tezlik diapazonunda daha güclü radiodalğalar yayır", - Hollandiya Radio Astronomiya İnstitutundan astronom Cees Bassa bildirib.
Araşdırmalara görə, bu peyklərdən gələn arzuolunmaz elektromaqnit şüalanma LOFAR teleskopunun müşahidə etdiyi ən zəif astrofizik mənbələrdən 10 milyon dəfə daha parlaqdır.
SpaceX hər həftə təxminən 40 yeni peyk buraxdığından bu problem sürətlə böyüyür.
Dünyadakı texnoloji inkişaflar üçün kritik əhəmiyyət kəsb edir.
Təkcə SpaceX deyil, Amazon, OneWeb və Çinin Spacesail bürcləri kimi bir çox şirkət də orbitə minlərlə peyk yerləşdirir.
Bu peyklərin ən bariz təsiri axşam səmasında buraxdıqları parlaq işıq izləridir. Bununla belə, bu peyklər görünən işıq çirklənməsi ilə yanaşı, radiotezliklərdən başqa radio dalğalarını da sızdırır.
Yeni bir araşdırma bu dalğaların radio astronomiyasının kritik tezlik diapazonuna da təsir etdiyini göstərdi.
Tədqiqatçılar LOFAR radio teleskopu ilə apardıqları müşahidələr zamanı 97 Starlink peykinin 110-188 MHz tezlik diapazonunda radio dalğaları yaydığını aşkar ediblər.
V2mini peyklərinin yaydığı radiodalğaların parlaqlığı birinci nəsil peyklərdən xeyli yüksəkdir.
Hazırda peyk bürclərindən yayılan bu tip arzuolunmaz elektromaqnit şüalanması üçün heç bir qayda yoxdur. Tədqiqatçılar bununla bağlı tənzimləmələrin aparılmalı olduğunu müdafiə edirlər.
Tədqiqatçılar həmçinin təklif edirlər ki, SpaceX elektromaqnit şüalanma mənbəyini müəyyən etmək və bu problemi həll etmək üçün öz məlumatlarından istifadə etsin.
Radio astronomiyasının təkcə kosmos tədqiqatları üçün deyil, həm də Yerdəki texnoloji inkişaflar üçün kritik əhəmiyyət kəsb etdiyini bildirən mütəxəssislər, bu cür sızmaların həm elmi kəşflərə, həm də texnoloji yeniliklərə mənfi təsir göstərə biləcəyi barədə xəbərdarlıq edirlər.
SpaceX hələlik məsələ ilə bağlı açıqlama verməyib.
Kosmosda peyklərdən radio dalğalarının sızmasının artması bir çox sahədə, xüsusən də radio astronomiyasında mənfi təsirlərə səbəb ola bilər.
Burada bəzi vacib təsirlər var:
Radio astronomiyasına zərər
Radioastronomiya kainatı radio dalğaları vasitəsilə öyrənməyə imkan verir. Bununla belə, Starlink kimi peyk bürclərindən yayılan arzuolunmaz radio dalğaları bu həssas müşahidələrə mane ola bilər.
Bu, astronomların ulduzlar, qalaktikalar və digər göy cisimləri haqqında kritik məlumat əldə etmələrini çətinləşdirə bilər.
Elmi kəşflərin azalması
Radio astronomiyasındakı pozuntular kainatın dərinliklərindən gələn zəif siqnalların aşkarlanmasına mane ola bilər.
Bu, qara dəliklər, neytron ulduzları və digər astronomik hadisələr haqqında yeni kəşflər etməyi çətinləşdirir.
Yerdəki texnologiyalara mənfi təsirlər
Radio astronomiya sayəsində inkişaf etdirilən texnologiyalar Wi-Fi, GPS və tibbi görüntüləmə kimi bir çox müasir proqramlarda istifadə olunur.
Radiotezliklərin çirklənməsi bu cür texnologiyaların gələcək inkişafına mane ola bilər.
Kosmik əməliyyatların təhlükəsizliyi
Peyk radio dalğasının sızması digər peyk sistemləri və kosmik missiyalar üçün müdaxilə və rabitənin pozulmasına səbəb ola bilər. Bu, kosmik tədqiqatların təhlükəsizliyini və səmərəliliyini təhlükə altına qoya bilər.
Elektromaqnit spektrinin həddindən artıq istifadəsi
Radiotezlik spektri Yerdə rabitə sistemləri, peyk rabitəsi və elmi tədqiqatlar üçün məhdud resursdur.
Peyk sızması bu resursun həddindən artıq istifadəsi deməkdir və müxtəlif sektorlar arasında tezlik konfliktləri baş verə bilər.
Bu problemləri həll etmək üçün peyk operatorları daha çox ehtiyat tədbirləri görməlidirlər və beynəlxalq qaydalar tətbiq edilməlidir.
Eltac Zülfüqaroğlu/Turkustan.az
