Xəbər verdiyimiz kimi, Əməkdar artist Ədalət Şükürov son açıqlamasında məktəblərdə din üzrə dərslərin keçirilməsi ilə bağlı təklif irəli sürüb. Bu təklif cəmiyyətdə birmənalı qarşılanmayıb. Hətta etiraz edənlər də olub.
Turkustan.az xəbər verir ki, təhsil eksperti Kamran Əsədov “Yeni Sabah”a mövzu barədə danışıb. Bildirib ki, məktəblərdə şagirdlərə əsas dini biliklərin, yəni cəmiyyətin mənsub olduğu dinin mahiyyəti, peyğəmbərin kimliyi, müqəddəs kitabın adı və əsas məzmunu, habelə əsas dini dəyərlərin sistemli şəkildə, lakin dərinlikdən uzaq və neytral formatda verilməsi günümüzün həm mənəvi, həm də vətəndaşlıq tərbiyəsi baxımından mühüm bir zərurətə çevrilib:
“Ədalət Şükürovun fikirləri bu baxımdan təqdirəlayiqdir, çünki bu, sadəcə dini təbliğat deyil, kültürəl və mənəvi özünüdərkin formalaşması üçün bir ehtiyacdır.
Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasının 18-ci maddəsində qeyd edilir ki, “dövlət və din ayrıdır”, eyni zamanda “dövlət təhsil sistemi dünyəvi xarakter daşıyır.” Bu müddəalar dini təhsilin məktəbdə formal şəkildə dini ibadət və ya təbliğat formasında deyil, dünyəvi, maarifləndirici və informasiya xarakterli təqdim olunmasını zəruri edir. Bu baxımdan məktəblərdə dini bilgilərin verilməsi etik, vətəndaşlıq və mədəniyyət kontekstində aparıla bilər və aparılmalıdır. Hazırda ümumtəhsil məktəblərində 8-ci sinifdə “Həyat bilgisi” fənni çərçivəsində qısa şəkildə “dünyada əsas dinlər” və “İslamın əsas anlayışları” kimi bölmələrə yer verilir, lakin bu bilgilər həm həcmi baxımından zəif, həm də mənəvi dəyər formalaşdırmaq baxımından yetərsizdir”.
Ekspert qeyd edib ki, əsas dini bilgilərin, məsələn, müsəlmanların hansı dinə mənsub olduğu, İslam peyğəmbərinin kimliyi, Qurani-Kərimin əsas mahiyyəti və etik prinsiplərinin sadə dildə, mədəni kontekstdə izah edilməsi şagirdlərə öz mənsubiyyətlərini daha düzgün və şüurlu şəkildə qavramağa imkan yaradar:
“Bu, həm də müxtəlif dini manipulyasiyaların qarşısının alınması baxımından önəmlidir. Təəssüf ki, Azərbaycanda dini biliklərin ailə və cəmiyyət mühitində verilməsi çox zaman qeyri-peşəkar, emosional və ya təhrif olunmuş formada olur. Bu isə yeniyetmələrin gələcəkdə radikal dini qrupların təsirinə düşmək riskini artırır.
Digər tərəfdən, bu bilgilərin verilməsi uşaqlarda dini dözümlülük və tolerantlıq hissinin formalaşmasında əhəmiyyətli rol oynaya bilər. Əgər məktəb yalnız bir din haqqında yox, həm də digər dünya dinləri barədə obyektiv və neytral məlumat verərsə, məsələn, yəhudilik, xristianlıq, buddizm haqqında da əsas bilgilər təqdim olunarsa, bu, şagirdlərdə həm dini müxtəlifliyi anlamaq, həm də fərqli dünyagörüşlərinə hörmətlə yanaşmaq kimi dəyərlərin formalaşmasına səbəb olar. Unesco və OECD-nin təhsil sənədlərində də vurğulanır ki, “mədəni və dini müxtəlifliklə bağlı tədris verilmədikdə, cəmiyyətlərdə sosial fragmentasiya və radikallaşma meylləri güclənir.”
K.Əsədov onu da vurğulayıb ki, müsbət tərəfdən baxsaq, bu cür bilgilərin verilməsi yalnız dini sahə ilə məhdudlaşmır, əxlaqi və mənəvi tərbiyənin güclənməsi, ailə və cəmiyyət dəyərlərinin möhkəmləndirilməsi, sosial məsuliyyət hissinin artırılması kimi faydalara da gətirib çıxara bilər:
“Dini biliklər şagirdlərə doğru-yanlış anlayışlarını daha möhkəm təməl üzərində qurmağa imkan verər, özünüidarə, məsuliyyət, şəfqət, səbir, paylaşmaq, haram-halal fərqi kimi anlayışlar davranışlarında təzahür edər.
Lakin bu təşəbbüsün həyata keçirilməsi üçün ciddi metodoloji hazırlıq və peşəkar kadr potensialı tələb olunur. Əgər bu mövzular qeyri-peşəkar müəllimlər tərəfindən, dini təbliğat və ya fanatizm formasında təqdim olunarsa, bu, istənilən nəticəni verməyəcək, əksinə, dini radikallığın və qütbləşmənin artmasına səbəb ola bilər. Ona görə də bu cür bilgilərin etik və mədəniyyət dərsləri, yaxud “Dinlər tarixi və mənəvi dəyərlər” adlı fənn çərçivəsində, neytral və maarifləndirici formatda, dövlət tərəfindən hazırlanan vahid proqram əsasında tədrisi daha məqsədəuyğundur.
Nəticə olaraq, məktəblərdə dini biliklərin əsas səviyyədə verilməsi dini təbliğat deyil, mədəni özünüdərk və vətəndaş tərbiyəsi baxımından zəruridir. Bu, həm uşaqları mənəvi cəhətdən formalaşdırar, həm də fərqli dinlərə və dünyagörüşlərinə qarşı dözümlü olmağa kömək edər. Əgər bu proses sistemli, peşəkar və balanslı aparılarsa, cəmiyyətin sosial inteqrasiyası və mənəvi dayanıqlılığı güclənəcək”.
