Restrukturizasiya – kredit təşkilatı tərəfindən əsas kredit borclarının ödənilməsi məqsədilə fiziki şəxslərə güzəştli kreditlərin verilməsidir. Restrukturizasiya termini, iqtisadi və maliyyə sahələrində geniş istifadə olunan bir anlayışdır.
Bəs restrukturizasiya nə zaman tətbiq edilir?
Maliyyə çətinlikləri: Borclu şəxs və ya şirkət ödəmə qabiliyyətini itirdikdə və müntəzəm ödənişləri yerinə yetirməkdə çətinlik çəkdikdə restrukturizasiya tətbiq edilir.
İqtisadi böhran və ya şoklar: Şirkət, dünya iqtisadiyyatı və ya yerli bazardakı qeyri-sabitlikdən əziyyət çəkirsə, bu vəziyyətləri tənzimləmək üçün maliyyə restrukturizasiyası həyata keçirilə bilər.
Hüquqi tələblər və borc öhdəlikləri: Şirkətlər, kreditorlarla və ya maliyyə qurumları ilə razılaşmalarını tənzimləmək məqsədilə restrukturizasiya yolu ilə borclarını təxirə sala və ya azalda bilərlər.
Bu barədə Moderator.az-a danışan iqtisadçı Günay Hüseynova deyib ki, restrukturizasiya bank və bank olmayan kredit təşkilatlarında (BOKT) tətbiq olunur:
“Restrukturizasiya kreditin və ya onun ödəniş şəklinin dəyişməsi deməkdir. Kredit restrukturizasiyası borclunun maliyyə vəziyyəti pisləşdikdə və ya ödəmə qabiliyyəti itirildikdə tətbiq olunan bir prosesdir. Bu kimi hallar əsasən praktikada tərəflərdən birinin məhkəməyə müraciəti əsasında tətbiq edilir. Bank və ya maliyyə qurumu, kreditin şərtlərini dəyişərək, məsələn, ödəniş müddətini uzadır, faiz dərəcəsini azaldır və ya kreditin bir hissəsini silir. Bu, əsasən müştərinin ödəmə qabiliyyəti ilə bağlı çətinlikləri aradan qaldırmaq məqsədilə edilir. Yəni məhkəmə şəxsin ödəmə qabiliyyətinə görə yenidən qərar çıxardır.
Restrukturizasiya kredit götürənin sağlamlığını itirmə və ya ölümü zamanı da tətbiq olunur. Bu kimi məsələlər isə bankın daxilində həll olunur. Bu zaman şəxs Tibbi Ekspertizadan /TSEK- dən arayışını banka təqdim edir, ölüm hallarında isə ölənin varisliyini qəbul edən şəxs krediti ödəyir və ya varislik qəbul edən yoxdursa, borc ölüm kağızı əsasında silinir”.
Restrukturizasiyanın üstünlükləri:
Ödəmə yükünün yüngülləşdirilməsi: Borclunun və ya şirkətin ödəmə qabiliyyətinə uyğun yeni şərtlər təyin edilərək, müştəriyə əlavə maliyyə yükü azaldılır.
İqtisadi bərpa: Şirkətlər üçün maliyyə sağlamlığını bərpa etməklə, onların bazar fəaliyyətlərini davam etdirməsinə şərait yaradır.
Risklərin idarə olunması: Restrukturizasiya, maliyyə çətinliklərinə düşmüş tərəflərin borclarını daha idarəedilə bilən hala gətirir.
Restrukturizasiya, ümumiyyətlə hər iki tərəf - borclu və kreditor - üçün faydalı ola biləcək bir həll yoludur, çünki borclunun ödəniş qabiliyyətini bərpa etməsi, həmçinin kreditin geri alınması imkanlarını artırır.
