Səkkiz il əvvəl kəşf edildiyi gündən bəri TRAPPIST-1 planet sistemi astronomları həyəcanlandırmaqda davam edir. Çünki o, potensial olaraq yaşayış üçün əlverişli imkanlara malikdir.
Turkustan.az xarici mediaya istinadən xəbər verir ki, sistem soyudulmuş qırmızı cırtdan ulduzun ətrafında yeddi qayalı, Yer ölçüsündə ekzoplanetlərdən ibarətdir. Onlardan bəziləri ulduzdan lazımi məsafədə yerləşir, tərkibində hava və su ola bilər.
Bəzi alimlər bu planetlərin kimyəvi tərkibini araşdırmaq üçün NASA, Avropa və Kanada kosmos agentlikləri tərəfindən idarə olunan Ceyms Uebb Kosmik Teleskopundan istifadə edərkən, bəziləri Yerdən 40 işıq ili uzaqlıqda olan bu sistemdə ağıllı yadplanetli sivilizasiyaların izlərini tapmağa çalışır.
Bir qrup tədqiqatçı 28 saat ərzində bu planetlərin ətrafındakı kosmosu skan edərək, yerdən kənar texnologiyadan qaynaqlana bilən radiosiqnalları tapmağa çalışıb. Layihə TRAPPIST-1 sistemindən "texno-imzalar" axtaran bu günə qədər ən uzun tək hədəfli axtarış olub.
Penn State Universitetinin aspirantı Nik Tusay deyib: "Əksər axtarışlar, məsələn, mayaklar kimi niyyəti (siqnalların arxasında) nəzərdə tutur, çünki qəbuledicilərimiz istəmədən göndərdiyimiz hər şeydən kənarda ötürücü gücünə minimum həssaslıq həddinə malikdir. Kvadrat Kilometr Massivi (SKA) kimi daha yaxşı avadanlıqla, biz tezliklə kosmik gəmi ilə əlaqə saxlayan yadplanetli sivilizasiyadan gələn siqnalları aşkarlaya bilərik".
Məyusedici xəbər burdadır: Minlərlə radio siqnalını təhlil etdikdən sonra komanda insanlardan kənarda istehsal olunan heç bir şeyi kəşf edə bilməyib. Ancaq araşdırma uğursuz olmayıb. Bu araşdırma sayəsində elm adamları gələcəkdə bu siqnalların ardıcıllığının yeni yolunu tapıblar.
Penn State və Kaliforniyadakı SETI İnstitutu tərəfindən davam edən tədqiqatı təsvir edən məqalə tezliklə "Astronomical Journal"ın elmi jurnalında dərc olunacaq.
Komanda planet-planet okkultasiyası adlı fenomenə diqqət yetirən bir texnikadan istifadə edib. Bu hadisə Yerin baxış bucağından bir planet digərinin qarşısından keçəndə baş verir. Tədqiqatçıların təklifi ondan ibarət idi ki, bu iki planet arasında göndərilən radio siqnalları "sıza" və orada aşkarlana bilər. Öz günəş sistemimizdə onların axtardıqları siqnal növünə misal olaraq Yerdəki missiya nəzarətçiləri ilə Mars orbitatoru arasında ötürülən rabitə göstərilə bilər.
Alimlər geniş tezlik diapazonunu araşdırmaq üçün Kaliforniyadakı Allen Teleskop Arrayından istifadə ediblər. Komanda yadplanetli texnologiyadan gələ biləcək dar zolaqlı siqnallara diqqət yetirərək, əlavə təhlil üçün 6 milyon potensial siqnalı təxminən 11.000 namizədə qədər daraldıb.
SETI institutu layihəyə bakalavr tələbələrini də cəlb edib. Tələbələr bu sistemin işlək olub-olmadığını anlamaq üçün Mars orbitlərindən gələn siqnalları tapmağa çalışıblar.
"Daha yaxşı avadanlıqla biz tezliklə kosmik gəmilərlə əlaqə saxlayan yadplanetli sivilizasiyadan gələn siqnalları aşkarlaya bilərik", deyə araşdırmaçılar bildirib.
Ümumiyyətlə, yerdən kənar radio siqnalları üçün axtarışlar kainatın digər vətəndaşlarının diqqətini cəlb etmək məqsədilə mayak kimi ötürülmə axtarışı ideyasına yönəldilir. Ancaq bir çox elm adamı, bu tədqiqatda iştirak edənlər kimi, təkcə bizim üçün nəzərdə tutulmuş açıq siqnallarla deyil, həm də təsadüfi olanlarla maraqlanır.
"Texnoimzalar" elm adamlarının texnologiya sübutu üçün istifadə etdikləri geniş termindir. Bu, Morze əlifbası kimi qəsdən bir mesaj ola bilər və ya mobil telefon baza stansiyalarından kosmosa sızan əlavə radio "çirklənməsi" kimi texnologiyanın əlavə məhsulu ola bilər. Alimlər təbiət hadisəsi ilə izah edilə bilməyən dar bir nəbz və ya tezlik tapmağa meyllidirlər.
Nik Tusay deyib: "Bu araşdırma göstərir ki, kosmosa göndərdiyimiz radio siqnallarına bənzər radio siqnallarını aşkar etməyə getdikcə yaxınlaşırıq".
Alimlər TRAPPIST-1 sistemini yenicə araşdırmağa başlayıblar. TRAPPIST planetlərindən birinin və ya ikisinin yaşayış üçün yararlı ola biləcəyi təxmin edilir. İndiyə qədər Uebb teleskopu TRAPPIST-1b və TRAPPIST-1c-ə, sistemin qırmızı cırtdan ulduzuna (qalaktikamızda yayılmış kiçik, lakin şiddətli ulduz) ən yaxın olan iki planetə yaxından baxıb.
Bu TRAPPIST planetlərinin çox güman ki, atmosferi yoxdur. Təbii ki, onlarda bildiyimiz kimi həyat tapmaq çətindir. Lakin tədqiqatçılar başqa planetlərə, xüsusən də TRAPPIST-1e-yə diqqət yetirirlər. Planet öz ulduzundan düzgün məsafədə yerləşir ki, onun səthində göllər və okeanlar kimi maye suyun olması mümkün olsun.
Tez-tez M cırtdanlar kimi təsvir edilən bu ulduzların atmosferi olan planetlərə sahib olub-olmaması Uebbin cavab verməyə çalışacağı vacib bir sirrdir. Teleskop Günəş sistemindən kənarda qayalı planetlərin böyük axtarışına üstünlük verir. Bu tədqiqatın diqqət mərkəzində TRAPPIST-1 kimi ulduzlarına yaxın orbitdə fırlanan planetlərin atmosferi olub-olmamasıdır.
Layihə Uebb teleskopunun 500 saatlıq müşahidə dövrü və Hubble Kosmik Teleskopunun 250 orbit ultrabənövşəyi müşahidə dövründən istifadə edərək ulduzların fəaliyyətlərini xarakterizə etməyə çalışacaq. /Qaynarinfo/
