Keyfiyyətsiz yuxu və stress xalq arasında “kabus” olaraq bilinən və qol və ayaqları hərəkət etdirə bilməmə, oyandıqdan sonra danışa bilməmə kimi əlamətlərlə ortaya çıxan yuxu iflicinin əsas səbəblərindəndir.
Xalq arasında "kabus" olaraq bilinən və yuxu zamanı yaşanan qorxulu təcrübə milyonlarla insanı təsir edir. Yuxudan oyandığınız zaman vücudunuz daşa doğranmış kimi hərəkətsiz qalır, danışa bilməmək və güclü bir acizlik hissi... Bu vəziyyətin arxasında duran səbəblər və həll yolları nevroloqların araşdırmalarının diqqət mərkəzindədir.
Nevrologiya Mütəxəssisi Dos. Dr. Füsun Domaç yuxu iflicini hücum olaraq təyin edir. Bu hücum zamanı şüur aydın olsa da, insan ətrafda baş verənlərdən xəbərdar olsa belə hərəkət edə və danışa bilməz. Bu vəziyyət güclü narahatlıq və qorxuya səbəb olur.
Dos. Dr. Domaç, "Tənəffüs əzələləri təsirlənmədiyi üçün tənəffüs davam edir, ancaq yanınızda birinin olması, ayaq səsləri kimi halüsinasiyalar ola bilər" deyir.
Səbəblər və Tətiklər
Yuxu iflicinin ən çox görülən səbəbləri arasında xroniki yorğunluq, nizamsız yuxu, növbəli iş, stress, alkoqol və kofein istehlakı var.
Dos. Dr. Domaç, "Yuxu iflici adətən uşaqlıq və yeniyetməlik dövründə başlayır, lakin böyüklərdə də müşahidə edilə bilər" deyə izah edir.
Bu vəziyyətin əsası yuxunun yuxu mərhələsi olaraq da bilinən REM yuxusudur. REM yuxusu zamanı əzələlər normal olaraq iflic olur, buna görə də yuxulardakı hərəkətlər real həyatda əks olunmur.
Ancaq yuxu iflicində insan oyaq olsa da, beyin hələ də REM yuxusunda olduğu üçün əzələlər hərəkətsiz qalır.
Müalicə və qarşısının alınması
Dos. Dr. Domaç, təcrid olunmuş hallarda yuxu iflicinin adətən müalicə tələb etmədiyini bildirir. Ən vacib profilaktika üsulu nizamlı və keyfiyyətli yuxu almaq və stressi azaltmaqdır. Yatmazdan əvvəl istirahət məşqləri də faydalı ola bilər.
Bununla belə, yuxu iflici tez-tez təkrarlanırsa və ya yuxu zamanı digər simptomlarla müşayiət olunursa, yuxu pozğunluqları üzrə mütəxəssisə müraciət etmək vacibdir. Çünki bu, narkolepsiya kimi daha ciddi yuxu pozğunluğunun əlaməti ola bilər.
Eltac Zülfüqaroğlu/Turkustan.az
