1972-ci ildə hamilə qadından qan nümunəsi götürüləndə həkimlər onun o zamanlar bilinən bütün qırmızı qan hüceyrələrində aşkar edilmiş səth molekulunun olmadığını gördülər. İngiltərə alimləri 50 illik araşdırmalardan sonra bu qəribə molekulyar çatışmazlıq sayəsində insanlarda yeni qan qrupu sistemini müəyyən edə biliblər.
Turkustan.az xəbər verir ki, İngiltərə Milli Səhiyyə Xidmətinin hematoloqu Louise Tilley, təxminən 20 illik araşdırmadan sonra bu uğura nail olduqlarını ifadə edərək, "Nəhayət, bu yeni qan qrupu sistemini təqdim etmək, nadir, lakin əhəmiyyətli xəstələrə ən yaxşı baxımın təmin edilməsində böyük uğurdur. "
ABO və Rh sistemlərindən başqa qan qrupları var
Hamımıza tanış olan ABO qan qrupu sisteminə və Rh faktoruna (artı və ya mənfi olaraq bilinən hissə) əlavə olaraq, insanlar qan hüceyrələrini əhatə edən zülal və şəkərlərin müxtəlifliyi səbəbindən bir çox fərqli qan qrupu sistemlərinə malikdirlər.
Bədənimiz zərərli maddələri tanımaq və parçalamaq üçün bu antigen molekullarından istifadə edir. Qanköçürmə zamanı bu antigenlərin uyğunsuzluğu ciddi reaksiyalara və hətta ölümcül nəticələrə səbəb ola bilər.
Əsas qan qrupu sistemləri 20-ci əsrin əvvəllərində aşkar edilmişdir. Ancaq 2022-ci ildə müəyyən edilən Er qan sistemi kimi son illərdə kəşf edilən qan qrupları yalnız az sayda insana təsir göstərir. Yeni kəşf edilən MAL qan qrupu bu nadir sistemlərdən biridir.
Tilley və komandası 1972-ci ildə itkin AnWj antigeninin hamilə xəstənin qanının 99,9 faizində olduğunu aşkar etdilər.
Bu antigen miyelin və limfosit zülallarında olduğu üçün tədqiqatçılar yeni kəşf edilən sistemə MAL qan qrupu adını verdilər.
MAL genlərinin hər iki nüsxəsində mutasiyaları olan şəxslər AnWj-mənfi qan qrupuna malikdirlər.
Bu, hamilə xəstədə müşahidə edilən vəziyyətə bənzəyir. Tədqiqat qrupu bu nadir qan qrupu olan daha üç xəstəni müəyyən etdi, lakin bu xəstələrdə heç bir mutasiya müşahidə edilmədi. Bu onu göstərir ki, bəzən qan xəstəlikləri də antigenin bastırılmasına səbəb ola bilər.
Yeni qan qruplarının əhəmiyyəti
MAL zülalı hüceyrə membranlarının sabitliyini və hüceyrədaxili nəqliyyatın saxlanmasında mühüm rol oynayır.
Əvvəlki tədqiqatlar göstərdi ki, AnWj antigeni doğuş zamanı mövcud deyil, doğuşdan qısa müddət sonra ortaya çıxır.
Tədqiqata daxil edilən AnWj-mənfi xəstələr eyni mutasiyanı paylaşsalar da, onların hər hansı digər hüceyrə anormallığı və ya xəstəliyi ilə əlaqəsi yox idi.
Artıq bu genetik markerlər müəyyən edildikdən sonra xəstələrin mənfi MAL qan qrupunun irsi olub-olmadığını və ya supressiyaya bağlı olduğunu yoxlamaq mümkün olacaq. Bu, bəzən başqa bir əsas tibbi problemin əlaməti ola bilər.
Bu nadir qan qrupu xüsusiyyətləri xəstələrə dağıdıcı təsir göstərə bilər. Ancaq bu cür vəziyyətləri başa düşmək daha çox insanın həyatını xilas etmək üçün kritik bir addım olacaq.
Araşdırmanın nəticələri Blood jurnalında dərc olunub.
Eltac Zülfüqaroğlu/Turkustan.Az
