Səhər qəhvəsindən vaz keçə bilməyən gözləyən analara Norveçdən şad xəbər. Tədqiqat orta dərəcədə qəhvə istehlakının təsirini anlamaq üçün yeni genetik seçim metodundan istifadə edib. Kriteriya nə qədərdir?
Norveçin Kvinslend Universiteti və Oslo Universiteti də daxil olmaqla bir neçə qurumun alimləri hamiləlik zamanı anaların qəhvə qəbulunun uşaqların sinir inkişafına təsir edib-etmədiyini araşdırıblar. Psychological Medicine jurnalında dərc edilən nəticələrə görə, hamiləlik zamanı orta dərəcədə qəhvə istehlakının uşağın beyin inkişafına ciddi təsir göstərməsi ehtimalı azdır.
Turkustan.az xəbər verir ki, mövzu ilə bağlı ən mühüm araşdırmalardan biri sayılan 'Norveç Ana, Ata və Uşaq Kohort Araşdırması'nda (MoBa) 71 mindən çox norveçli ailənin məlumatları təhlil edilib. Bu kütləvi məlumat dəsti tədqiqatçılara hamiləlik zamanı anaların qəhvə vərdişləri ilə uşaqlarının səkkiz yaşa qədər inkişaf nəticələri arasında əlaqəni araşdırmaq imkanı verdi. Başlanğıcda nəticələr bir çox gözləyən anaların qorxduqlarını təsdiqlədi: Ananın daha çox qəhvə istehlakı uşaqlarda sosial ünsiyyət, diqqət və hiperaktivlik kimi müxtəlif neyro-inkişaf çətinlikləri ilə əlaqələndirildi. Ancaq tədqiqatçılar daha dərindən qazıb siqaret, alkoqol istifadəsi, təhsil və gəlir kimi digər amilləri nəzərə aldıqda, bu birliklərin çoxu yox oldu.
Komanda, mümkün səbəb-nəticə əlaqələrini daha da araşdırmaq üçün Mendel randomizasiyası adlı mürəkkəb genetik texnikadan istifadə edib. Bu üsul qəhvə istehlakı ilə əlaqəli genetik variantlara müraciət edərək, qəhvə qəbulunun uşağın inkişafına təsirini proqnozlaşdırdı. Bu, öz növbəsində, ənənəvi müşahidə tədqiqatlarının bəzi məhdudiyyətlərini aradan qaldırmağa kömək etdi.
Genetik analiz, hamiləlik zamanı ananın qəhvə istehlakının uşaqlarda ən çox neyro-inkişaf çətinliklərinə səbəb olduğuna dair çox az əlaqəli sübut tapdı. Səkkiz yaşında sosial ünsiyyət çətinlikləri ilə əlaqəli bir işarə olsa da, sonrakı araşdırmalar bu əlaqənin qəhvənin özündən çox başqa amillərlə bağlı ola biləcəyini göstərdi. Araşdırmanın həmmüəllifi Kvinslend Universitetinin Molekulyar Bioelm İnstitutundan Dr. Gunn-Helen Moen, "Biz qəhvə içmə davranışını proqnozlaşdıran və hamiləlik zamanı müxtəlif amillərin təsirini ayıra bilən genetik variantlardan istifadə edən Mendel randomizasiyası adlı metoddan istifadə etdik" dedi.
"Metod bizə hamilə anaları və onların körpələrini hər hansı mənfi təsirlərə məruz qoymadan, randomizə edilmiş nəzarətli sınaq keçirməyə imkan verdi. Bu metodun faydası odur ki, kofein, spirt, siqaret və pəhrizin təsirləri datada ayrıla bilər, buna görə də biz yalnız kofeinin hamiləliyə təsirinə baxın."
Tədqiqatın nəticələri, ümumiyyətlə, hamiləlik zamanı orta dərəcədə kofein qəbuluna icazə verən mövcud sağlamlıq qaydalarına uyğundur. Məsələn, Amerika Mamalıqlar və Ginekoloqlar Kolleci bildirir ki, gündə 200 milliqramdan az kofein istehlakı aşağı düşmə və ya vaxtından əvvəl doğuş riskini artırmır. Dr. Moen, "Skandinaviyalılar gündə ən azı dörd fincan qəhvə istehlak edən dünyanın ən böyük qəhvə istehlakçılarından biridir. Bizim təhlilimiz hamiləlik zamanı qəhvə istehlakı ilə uşaqların neyroinkişaf çətinlikləri arasında heç bir əlaqə tapmadı" dedi.
Qeyd etmək vacibdir ki, bu araşdırma qəhvə üzərində dayansa da, kofein çay, şokolad və bəzi sərinləşdirici içkilər də daxil olmaqla müxtəlif qida və içkilərdə tapıla bilər. Beləliklə, hamilə qadınlar bütün mənbələrdən ümumi kofein qəbulundan xəbərdar olmalıdırlar.
Tədqiqat qrupu ananın qəhvə istehlakının uşaq inkişafına təsirini tam başa düşmək üçün daha çox araşdırmaya ehtiyac olduğunu qəbul edir. Lakin bu geniş miqyaslı tədqiqat həm tibbi məsləhət, həm də gələcək analar üçün şəxsi qərarlar barədə məlumat verməyə kömək edə biləcək dəyərli sübutlar təqdim edir, ekspertlər deyirlər.
Eltac Zülfüqaroğlu/Turkustan.Az
