Son illər əhali arasında sağlamlıqla bağlı ən geniş yayılan problemlərdən biri də tromblaşmadır.
Tromblar, qan damarlarında yaranan qan laxtalarıdır və vaxtında müalicə edilmədikdə həyati təhlükə yarada bilər. Bu laxtalar, xüsusilə ürək və ağciyər damarlarında yaranarsa, ölümə səbəb olur. Ürək-damar xəstəlikləri və ağciyər emboliyası kimi ağır hallar, trombların səbəb olduğu həyati təhlükələri artırır. Bu səbəbdən trombların vaxtında aşkarlanması və düzgün müalicəsi, insanların sağlamlığını qorumaq üçün böyük əhəmiyyət daşıyır. Statistika göstərir ki, hər il tromboemboliyadan ölən insanların sayı xərçəngdən ölənlərin sayından daha çoxdur.
Azərbaycan isə dünyada ürək xəstəliklərindən ölümə görə ikinci yerdədir. Trombu yaradan səbəblər daha çox düzgün həyat tərzi sürməmək, zərərli vərdişlər, irsi olaraq da qiymətləndirilə bilər. Lakin cəmiyyətdə insanlar tərəfindən COVID-19 peyvəndinin də tromb xəstəliklərini aktivləşdirməsi yönündə fikirlər dolaşır, tez-tez müzakirə edilir.
İddialara görə, ölkəmizdə ürək xəstəliklərinin gəncləşməsi və ölüm hallarının artmasına səbəb koronavirusa qarşı vurulan vaksinlərdir. Məhz vaksinasiyadan sonra əksər insanlarda yeni xəstəliklərin baş qaldırması, ürəktutmaların, qəfil ölümlərin çoxalması barədə söyləntilər var.
Bu fikrin doğruluq payı varmı? Ümumiyyətlə, trombun yaranma səbəbləri nədir?
Mövzu ilə bağlı Bizim.Media-ya danışan kardioloq Şəmşir Vəliyev bildirib ki, ürək damar sistemi xəstəlikləri ölkəmizdə ölümün başlıca səbəblərindən biri hesab edilir:
“Damarın divarından qopmuş tromb qan axını ilə daha nazik damarlara düşə bilər ki, bu da infarkt, insult, tromboemboliyaya səbəb ola bilər”.
Onun sözlərinə görə, cəmiyyətdə və sosial şəbəkələrdə tez-tez səsləndirilən COVID-19 peyvəndinin tromplaşmaya səbəb olması fikri doğru deyil.
“Pandemiyadan sonra ürək-damar xəstəliklərinin sayı artdı. Buna da səbəb orqanizmdə baş verən dəyişikliklərdir. Tromb damarın divarını sanki yapışdırır ki, qanaxma yaranmasın. Bu orqanizmin qoruyucu mexanizmlərdən biridir.
Koaqlupatiya dəyişiklikləri orqanizmdə laxtalanma amillərinə təsir göstərir. Bu, həm infarkt, həm də beyin qan dövranının işemik insultu kimi xəstəliklərə gətirib çıxarır”,- deyə o fikrini yekunlaşdırıb.
Dərmanları təsdiq edən təşkilatlar və ictimai səhiyyə qurumları son iki il ərzində peyvəndlərin mənfi təsirlərini araşdırmaq üçün böyük səy göstəriblər. Tədqiqatlar göstərir ki, peyvəndlər xəstəliyin ağırlaşmasına və ölüm hallarının artmasına mane olur. İctimai səhiyyə qurumları bildirirlər ki, peyvəndlərin ciddi yan təsirlərinə nadirən rast gəlinir.
Britaniyanın Milli Səhiyyə Xidməti (NHS) də rəsmi açıqlamasında bu fikirdə olduğunu bəyan edib. ABŞ-nin Xəstəliklərə Nəzarət və Profilaktika Mərkəzinin (CDC) məlumatına görə, ən ciddi mənfi təsirlərin indiyə qədər məlum olan Pfizer peyvəndi vurulmuş gənclərdə miokardit və perikardit (ürək iltihabı): 12-15 yaş aralığında hər milyon dozaya 70,7 hal; 16-17 yaş aralığında hər milyon dozaya 105,9 hal; 18-24 yaş aralığında hər milyon dozaya 52,4 hal olaraq qiymətləndirilib.
