Azərbaycanda həmkarlar ittifaqları həqiqətənmi işçilərin hüquqlarını qoruyur? Həmkarlar ittifaqlarının gələcəyi varmı? Bu və digər suallara Azərbaycan Müstəqil Həmkarlar İttifaqları Assosiasiyasının sədr müavini Əhməd Rəhmanov cavab verir.
- Azərbaycan Müstəqil Həmkarlar İttifaqları Assosiasiyası niyə yaradılıb?
- Həmkarlar ittifaqımızın Nizamnaməsində fəaliyyətinin əsas məqsədi - “işçilərin peşə, sosial və əmək hüquqlarının təmsil olunması və müdafiəsi” dəqiq müəyyən edilib. Azərbaycan Müstəqil Həmkarlar İttifaqları Assosiasiyası bu gün işçilərin hüquqlarını həqiqətən qoruyan yeganə ictimai təşkilatdır. Bu il yarımlıq fəaliyyətimiz ərzində on minlərlə vətəndaş bizə müraciət edib. Biz hər bir sorğunu diqqətlə yoxlayır və çeşidləyirik. Və yalnız bundan sonra dövlət qurumlarına müraciət edirik. Əksər hallarda müraciətlərimizə müsbət cavab verilir.
Azərbaycan Müstəqil Həmkarlar İttifaqları Assosiasiyası xalqla hər zaman bir yerdə olub, həmişə yaxındır! - Həmkarlar ittifaqı nə verir? Vauçer yoxdur, həmkarlar ittifaqı üzvlüyündən asılı olmayaraq xəstəlik məzuniyyəti verilir, kollektiv müqavilə də hamıya şamil edilir...
- Bu suallar ədalətlidir, amma bizim üçün deyil. Hər bir həmkarlar ittifaqı üzvü real kömək gözləyir və sual verir: “Mən həmkarlar ittifaqı haqqının 1 və ya 2 faizini nə alacağam?” Bunun müqabilində, sizin haqlı olaraq qeyd etdiyiniz kimi, sanatoriyalara vəuçerlər, işəgötürənlə problem yarananda real dəstək və s. Bu məsələlərlə Konfederasiya məşğul olmalıdır. Ancaq mövcud olduğu 30 il ərzində bir şey etdilər: töhfələr aldılar. Müəssisə və təşkilatların rəhbərləri istirahət üçün vauçerlərdən istifadə ediblər. Sadə bir işçinin heç vauçerlərin olmasından da xəbəri yoxdur. İndi Konfederasiyada yeni rəhbərlik var. Bəlkə nəsə dəyişəcək, amma... Bizə gəlincə, biz hər kəsə seçim təklif edirik: bu illər ərzində işəgötürənlə problemin həllində heç vaxt öz tərəfini tutmayan həmin qurumda qalmaq və ya Azərbaycan Müstəqil Həmkarlar İttifaqları Assosiasiyasına qoşulmaq. Təcrübə göstərir ki, həmkarlar ittifaqı işinin səmərəliliyi yalnız hüquqi məsləhət, məhkəmədə təmsilçilik və işəgötürənin nümayəndələri ilə münasibətlərdə şəxsi məsələlərin həlli şəklində şəxsən real yardım aldıqda nəzərə çarpır.
- Həm köhnə, həm də yeni həmkarlar ittifaqı üzvləri üçün motivasiya kimi amil haqqında nə deyə bilərsiniz?
- Bilirik ki, bir çoxları vərdişdən həmkarlar ittifaqına üzv olurlar. Vərdiş insan davranışının sabit xüsusiyyətidir. Bu, əsasən yaşlı nəslin nümayəndələrinə aiddir. İşdən çıxana qədər ittifaqı tərk etmirlər. İşçilərin başqa bir kateqoriyası həmkarlar ittifaqına istehlak cəmiyyəti kimi baxır və həmkarlar ittifaqının verdiyi üstünlüklərə görə onun üzvüdür. Bu cür motivasiya kifayət qədər sabitdir və əsasən həmkarlar ittifaqı təşkilatının imkanlarından asılıdır. Bu cür xidmətlərin göstərilməsində hər hansı pozuntu etiraz fırtınasına və ittifaqdan çıxmaq təhlükəsinə səbəb olur. Biz başa düşməliyik ki, insanları stimullaşdırarkən tədbirə riayət etmək çox vacibdir. Təşviqin həm olmaması, həm də çoxluğu motivasiyaya mənfi təsir göstərir. Lakin həmkarlar ittifaqı hərəkatının əsas ideyası həmkarlar ittifaqı üzvlərinin sosial və əmək hüquq və mənafelərinin qorunmasıdır. Belə adamlar həmkarlar ittifaqı komitəsinin işi, sədrin işi ilə maraqlanır, həmkarlar ittifaqını himayəçi kimi qəbul edir və öz həmkarlar ittifaqı təşkilatının sıralarını tərk etmək fikrində deyillər. Həmkarlar ittifaqı üzvlüyünü sadəcə həvəsləndirmək kifayət deyil, həmkarlar ittifaqı təşkilatının yeni həmkarlar ittifaqı üzvlərinin gözləntilərinə cavab verməsini təmin etmək lazımdır.
- İşəgötürənin həmkarlar ittifaqı ilə əməkdaşlığa razı olması üçün nə etmək lazımdır?
- Həmkarlar ittifaqı labüd maraqların toqquşmasına qarışan təşkilatdır. İşəgötürən həmkarlar ittifaqı ilə əməkdaşlıq etməklə qanunvericiliyə uyğun fəaliyyət göstərən və tam məsuliyyət daşıyan sosial tərəfdaşı qəbul edir; işçilərin sosial və şəxsi məsələlərinin həllində köməkçi; əmək və istehsalat intizamının təmin edilməsində tərəfdaş; əmək mübahisələrinin həllində köməkçi və s.
Bu gün biz təkcə əlillərin, həkimlərin, müəllimlərin, fəhlələrin deyil, həm də təşkilat rəhbərlərinin, işəgötürənlərin problemlərini həll edirik. Həmkarlar ittifaqı və işəgötürən həm sosial, həm də sənaye sahələrində yaranan problemləri həll etmək üçün qarşılıqlı fəaliyyət göstərməli olan tərəfdaşlardır.
Hamı yaxşı bilir ki, Azərbaycanda SSRİ dövründən ailə dəyərləri, ailə münasibətləri bu və ya digər formada bütövlükdə cəmiyyətdə hadisələrin gedişinə güclü təsir göstərib. Belə bir münasibət bu gün ittifaqınızın işinə təsir edirmi?
-Böyük təəssüf hissi ilə deyə bilərəm ki, Sovet İttifaqı dövründən şərq xalqlarından ibarət cəmiyyət ən ciddi, hətta dövlət işlərində də sinfi təfəkkürdən daha çox qohumluq və ailə dəyərlərinə üstünlük verib. Düzdür, bu, bəzi hallarda müsbət qiymətləndirilsə də, kadr, əmək hüquqları kimi məsələlərə əks təsir bağışladı. Yəni insanlar bəzən əmək hüquqlarından əl çəkiblər ki, qohumları, dostları bundan xəbər tutmasın, vəzifələrinə xələl gəlməsin. Bu, işəgötürənin öz mənafeyi naminə insanların hüquqlarını pozmasına daha əlverişli şərait yaradır. Düzdür, bugünkü cəmiyyət əvvəlkilərdən bazar iqtisadiyyatı və qəddar kapitalist qanunları ilə fərqlənir, lakin bu düşüncə, insanların bu susqunluğu sahibkarların (yəni biznes yırtıcılarının) təkidli tələbi ilə əmək qanunvericiliyində bir çox dəyişikliklərə səbəb olub. bizim ölkə. Belə ki, bir sıra hallarda sahibkarlar sovet hakimiyyətinə qədər olduğu kimi, artıq insanların istismarı ilə məşğul olurlar. Onlar qanunlardakı boşluqlardan, həmçinin haqqında danışdığım insan amilindən istifadə edirlər. Bununla bağlı biz həmkarlar ittifaqı təşkilatı olaraq dövlət qurumları, təşkilat və müəssisə rəhbərləri ilə sıx əlaqə yaratmış, bu kimi problemlərin son vaxtlar Avropa ölkərində oldugu kimi vətəndaş qarşıdurmalarına gətirib çıxarmaması üçün maarifləndirmə işləri aparırıq.
Müstəqil Həmkarlar Birliyinin sədr müavini
Əhməd Rəhmanov
