Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev aprelin 2-də ölkəmizdə səfərdə olan Almaniya Prezidenti Frank-Valter Ştaynmayerlə görüşü zamanı Bakının İrəvanla razılaşdırılmış sülh müqaviləsi layihəsinin mətnindən ayrı irəli sürülən, lakin sülh üçün vacib olan iki şərtin qəbulunda israrlı olduğunu bir daha vurğuladı. Bunlar ATƏT-in Minsk qrupunun ləğvi və Ermənistan konstitusiyasının dəyişdirilməsidir.
Həmçinin, irəli sürülən şərtlər Zəngəzur dəhlizinin açılması və Qərbi azərbaycanlıların geri qayıdışı ilə bağlı çoxbəndli təfərrüatlarla da əlaqəlidir.
Mövcud vəziyyətdə Azərbaycanın iki variantının olduğuna dair fikirlər səsləndirilir: ya Ermənistan dövləti qərbi azərbaycanlıların geri dönüşündən sonra onların təhlükəsizliyinə zəmanət verir, ya da həmin qarantiyanı Bakı ilə Ankaranın strateji müttəfiqliyi təmin edir.
İrəvan hansı təqdirdə sözügedən şərtləri qəbul edə bilər? Razılaşma olmayacağı halda, regionda eskalasiyanın baş verməsi mümkün görünür?
Globalinfo.az-a danışan analitik Aqşin Kərimov deyib ki, ikinci variant Bakı üçün daha məqbul ssenari kimi səslənə bilər, çünki İrəvanın azərbaycanlı icması üçün zəmanətinin etibarlılığı yoxdur:
“İcma və onun üzərindən qurulan dövlət siyasəti təkcə regionun demoqrafiyasını dəyişdirmir, həm də bölgədə geosiyasi tendensiyalara təsir edir. Bu cəhətdən Qərbi Azərbaycan İcması çox böyük əhəmiyyətə malikdir və rəsmi Bakının regional siyasətində fərqli dönüş nöqtəsi təqdim edir.
Digər tərəfdən, Qərbi azərbaycanlıların qayıdışı daha çox Zəngəzur dəhlizinin açılması ilə düz mütənasiblik təşkil edir. Yəni dəhlizinin açılması onların geri dönüşünə maneə yaradan qapını aralayır.
Sərhəddəki silahlı təxribatlar isə əsasən Azərbaycanın böyüyən planına qarşı qurulmuş tələdir və həmin provakasiyaların müəlliflərinin kimliyinə baxmaq da lazımdır.
Saziş layihəsinin mətninə möhür vuran iki razılaşdırılmamış maddənin razılaşdırılması idi. Həmin iki maddə sərhəddə hər hansı üçüncü tərəfin iştirakının olmaması və beynəlxalq məhkəmələrdən qarşılıqlı iddiaların geri götürülməsi ilə bağlıdır.
Görünən odur ki, Ermənistanın Baş naziri Nikol Paşinyan təhlükəsizlik qüvvələri ilə məsləhətləşmələrdən sonra, “hazırkı məzmun Ermənistan üçün məqbul olan kompromis variantı sayıla bilər”, – deyib”.
Aqşin Kərimov
Analitik bildirib ki, bundan sonra sərhəddə Ermənistanın təxribatlarının intensivləşməsi üç məsələni aktullaşdırır:
“1. Paşinyan ordunun Azərbaycan mövqelərinə qarşı resurslarını və döyüş potensialını test edir;
2. Ordu daxilində baş nazirin əmr və təlimatlarına məhəl qoymayan qüvvələr qalmaqdadır.
3. Avropa İttifaqının (Aİ) monitorinq missiyası sərhəddə qalıcılığını təmin etmək üçün müxtəlif cür təxribat üsulları hazırlayıb erməniləri silahlı insidentlərə şirnikləndirir.
4. Missiyanın ABŞ Prezidenti Donald Trampın Avroatlantik məkanla bağlı izlədiyi fərqli kursdan qorxur. Ehtimal ki, Tramp Aİ missiyasının Cənubi Qafqazdakı iştirakına laqeyd yanaşır və bu, Fransanın bölgə siyasətinə mənfi təsirlər göstərir. Paris isə qalıcılıq üçün isə regionda hərbi eskalasiyaya ehtiyac duymaqla Avropa İttifaqı Missiyasını təlimatlandırır”.
