Azərbaycanla Ermənistan arasında sülh müqaviləsinin mətni artıq tam razılaşdırılıb və 17 paraqrafdan ibarətdir. Azərbaycanın sülh təşəbbüslərinə əsaslanan bu sənəd hər iki ölkənin nümayəndələrinin uzunmüddətli və səmərəli danışıqları nəticəsində formalaşıb.
Rəsmi Bakı sülh müqaviləsinin mətnin hazırlanmasında heç bir əlavə şərt irəli sürməyib, ancaq Azərbaycan mövcud reallıqların qəbul olunmasını istəyir. Bunun üçün Ermənistan cəmi 2 şərti yerinə yetirməlidir.
Minsk Qrupunun ləğvi
Sülh prosesində ən vacib məsələlərdən biri ATƏT-in Minsk Qrupunun ləğv edilməsidir. Qeyd edək ki, Minsk Qrupu 1992-ci ildə Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin sülh yolu ilə həllini təmin etmək məqsədilə yaradılıb. Lakin uzun illər ərzində fəaliyyət göstərməsinə baxmayaraq, qrup münaqişənin həllinə heç bir ciddi töhfə vermədi. Əksinə, proses uzadılaraq nəticəsiz qalırdı.
2020-ci ildə Azərbaycanın öz torpaqlarını 44 günlük Vətən Müharibəsi nəticəsində azad etməsi ilə Minsk Qrupunun fəaliyyəti aktual olmamaqla yanaşı, mənasız hala gəldi. Bu səbəbdən Azərbaycan həmin strukturun ləğv olunmasını tələb edir. Lakin Ermənistan bu addımı atmaqda ya çəkinir, ya da bilərəkdən gecikdirir. Rəsmi İrəvanın Minsk Qrupuna bağlı qalmaq cəhdləri isə suallar doğurur. Ermənistanın bu yanaşması gələcəkdə yenidən ərazi iddiaları irəli sürmək niyyətində olduğuna işarə edə bilər.
"Onsuz da de-fakto bu qrup fəaliyyət göstərmirdi. Ermənistanın buna razı olmaması bizdə haqlı olaraq şübhələr doğurur. Görəsən, nə üçün? Bəlkə Ermənistan bizə qarşı yenə də ərazi iddiası ilə çıxış etmək istəyir?", - ötən gün Prezident İlham Əliyev alman həmkarı ilə birgə mətbuat konfransında deyib.
Həqiqətən, son dövrlərdə Ermənistanın sürətlə silahlanması və öldürücü silahlar əldə etməsi bu ehtimalları gücləndirir. Bu prosesdə Fransanın Ermənistana dəstəyi xüsusi qeyd edilməlidir. Fransa tərəfindən təmin edilən hərbi yardımlar və siyasi dəstək Ermənistanın sülh prosesinə əngəl yaratmasına xidmət edir. Yeni təxribat planlarının həyata keçirilməsi ehtimalı isə Azərbaycanın narahatlıqlarını artırır.
Ermənistan konstitusiyası sülhə maneədir
Sülh sazişinə gedən yolda digər əsas maneə Ermənistanın konstitusiyasıdır. Ermənistanın konstitusiyasında müstəqillik aktına istinad edilir. Həmin aktda "Qarabağın müstəqilliyi”nin tanınması nəzərdə tutulur ki, bu da Azərbaycanın ərazi bütövlüyünə ziddir.
Rəsmi Bakı bu məqamın dəyişdirilməsini tələb edir. Azərbaycan bildirir ki, Ermənistan sülh müqaviləsini imzalamaq istəyirsə, ilk növbədə konstitusiyasında dəyişiklik etməli və Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü tanımalıdır. Əks halda, hüquqi ziddiyyətlər davam edəcək və sülh prosesinə mane olacaq.
Qeyd edək ki, tarixi sülh müqaviləsi üzərində hər iki ölkənin mütəxəssisləri, hüquqşünasları və Xarici İşlər Nazirliklərinin nümayəndələri fəal şəkildə çalışıblar. Azərbaycanın mövqeyi ondan ibarət olub ki, bu sənədin həddindən artıq yüklənməsi məqsədəuyğun deyil. Əsas prinsipləri əhatə edən yığcam və aydın mətn tərəflər arasında razılığın əldə olunmasına daha çox kömək edəcək.
Müqavilənin ən vacib bəndi Ermənistanın Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü tanımasıdır. Bu ərazi bütövlüyünə Qarabağ da daxildir. Ermənistanın bunu qəbul etməsi, gələcəkdə hər hansı ərazi iddialarının hüquqi əsaslarının tamamilə aradan qaldırılması deməkdir.
Top Ermənistanın meydanındadır
Bütün dünyaya "sülh" hayqıran Ermənistan Baş naziri Nikol Paşinyan Azərbaycanın irəli sürdüyü iki əsas şərtə cavab verməlidir. Ermənistanın sülhə doğru addım atması yalnız Bakının tələblərini qəbul etməsi ilə mümkün olacaq. Paşinyan hökuməti ya Minsk Qrupunun ləğvinə və Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün tanınmasına razılıq verəcək, ya da sülh prosesindən uzaqlaşacaq. Rəsmi İrəvanın seçim qarşısında qaldığı bu məqam regionda sabitliyin gələcəyini müəyyənləşdirəcək. Ermənistanın bu tələblərə cavab verməsi bütün prosesin gedişatını dəyişə bilər.
Beləliklə, sülh müqaviləsinin imzalanmasına maneə yaradan əsas məsələlər məhz Ermənistanın atacağı addımlardan asılıdır. Rəsmi Bakı bildirir ki, əgər Ermənistan həqiqətən də sülh müqaviləsini imzalamaq istəyirsə, Azərbaycanın irəli sürdüyü bu iki legitim şərti qəbul etməlidir. Əks halda, məsuliyyət Ermənistanın üzərində qalacaq. Necə deyərlər, top Ermənistanın meydanındadır...
/Modern.az
