7000 il əvvələ aid cəsədlər bir-bir bataqlıqdan çıxarılır. Arxeoloqları heyrətləndirən odur ki, tapılan insanlar ən xırda detallarına qədər bütün xüsusiyyətlərini qoruyub saxlayır. Əgər sirli cəsədlərin sirri açılsa, bəşər tarixi ilə bağlı bütün naməlum məqamlar bir-bir aydınlana bilər.
Alimlər bu günə qədər Avropanın bir çox yerində apardıqları araşdırmalarda bataqlıqda basdırılmış çoxlu cəsədlə qarşılaşıblar. Bataqlıq mühitinin şərtlərinə görə bədən bütövlüyü böyük ölçüdə qorunub saxlanılan bu cisimlər, bütün sirləri ilə bəşəriyyətin keçmişini anlamaq üçün əhəmiyyətli ipuçlarına malikdir.
Avropanın ən müəmmalı hadisələrindən biri olan bataqlıq cəsədlərini maraqlı edən bir çox element var. Xüsusən də meyitlərin günümüzə qədər gəlib çatmasının sirri çoxlarını maraqlandırır. Sağ qalan bataqlıq cəsədlərinin sirri əslində "sphagnum" adlı bir növ qara yosundur.
Sfagnum bakteriya metabolizmasını maneə törədən polisaxaridləri sərbəst buraxaraq dəri, ağac, xəz və tekstil kimi üzvi materialların çürüməsinin qarşısını alır və qalıqların yüzlərlə, hətta minlərlə il saxlanılmasını təmin edir. Oksigen çatışmazlığı olan bataqlıqlar, bakteriyaların çoxalmasının qarşısını alan bir mühit yaradaraq "sfaqnuma" da kömək edir ki, bataqlıq cəsədləri bu günə qədər yaşaya bilsinlər.
Əsasən qorunub saxlanılan cəsədlərin skelet sistemini, dəri quruluşunu və saç qalıqlarını təfərrüatı ilə araşdıran mütəxəssislər minlərlə il əvvəl ölən insanların ölüm nümunələri ilə bağlı təəccüblü nəticələrə gəliblər. Arxeoloqlar hesab edirlər ki, bəzi "bataqlıq cəsədləri" sağlığında dini mərasimlərdə qurban kəsilib.
Başda kəllə olmaqla bədənin müxtəlif yerlərindəki çapıqlara diqqət çəkən elm adamları, "Bəzi bədənlərdəki çapıqlar və xüsusilə kəllə sümüyünün sərt zərbələri bıçaqlanma və ya boğma kimi əməllərin varlığına dəlalət edir. Biz də düşünürük ki, bəzi ölümlər təsadüfi və ya intihar idi".
Məlumdur ki, Danimarka çöl tədqiqatlarında ən çox bataqlıq cəsədi olan ölkədir. Arxeoloqlar bildirirlər ki, Polşadan İrlandiyaya qədər Şimali Avropanın 266 bölgəsində aparılan tədqiqatlar zamanı mindən çox bataqlıq cəsədi tapılıb.
Hollandiyanın Wageningen Universitetinin müəllimi Dr. Roy van Beek, yaxşı qorunan cəsədlərin keçmişlə bağlı çox əhəmiyyətli tapıntılara sahib olduğuna diqqət çəkib. Van Beek, "Bataqlıqlar minlərlə insanın son dayanacağı idi. Bunlar yalnız əsrlər boyu aparılan araşdırmalardan sonra tapılıb. Əksəriyyəti yaxşı qorunub saxlanılan bu cəsədlər daha böyük hekayənin yalnız kiçik bir hissəsini izah edib".
"BÖYÜK ƏNƏNƏNİN PARÇASI"
Arxeoloqlar bataqlıq cəsədlərinin minilliklərə gedib çıxan ənənəyə aid olduğunu vurğulayırlar. Bu hadisənin ilk nümunələri kimi qəbul ediləcək inkişaflar e.ə. Eramızdan əvvəl 5000-ci ildə Skandinaviya yarımadasında ortaya çıxdıqlarını deyən mütəxəssislər, cəsədlərin zamanla digər Şimali Avropa ölkələrinə də yayıldığını vurğuladılar. Dr. Tapıntıların bir çox hadisənin izlərini daşıdığına diqqət çəkən Roy van Beek bunları söyləyib.
Bütün bu işlərdən yaranan böyük mənzərə bizə zorakılıq, din və faciəli ölümün səbəbləri haqqında çoxlu hekayələr danışır.
İqlim dəyişikliyinin bataqlıqlar üzərində də təsirli olduğunu bildirən elm adamları, quruyan bataqlıqlardakı oksigenin təsiri ilə hələ tapılmayan bataqlıq cəsədlərinin yox olmaq təhlükəsi ilə üzləşdiyini bildirirlər. Arxeoloqlar iqlim dəyişikliyinin keçmişi anlamaq üçün tapıntıları məhv etməsindən narahatdırlar.
ƏN TANINANLARDAN BİRİ İNGİLTERƏDƏDİR
Danimarka arxeoloqların ən çox bataqlıq cəsədlərini tapdığı ölkə olsa da, ən məşhur bataqlıq cəsədlərindən biri İngiltərədə tapılır. "Lindow Man" adlanan bataqlıq cəsədi 1984-cü ildə Mançester yaxınlığındakı Lindov bataqlığında görülən işlər nəticəsində aşkar edilib. Meyitin üz cizgiləri, saçları və saqqalı hələ də göz qabağındadır.
Aparılan araşdırmalarda "Lindow Adam" adlı tapıntının 2000 il əvvəl yaşamış, orta boylu, sağlam bədən quruluşlu, 20 yaşlarında sağlam kişiyə aid olduğu müəyyən edilib. "Lindow Adamın ölməzdən əvvəl bağırsaq parazitlərindən əziyyət çəkdiyi və son yeməyinin mayasız çörək olduğu müəyyən edilib.
Lindow Man-in ölümü ilə bağlı nəzəriyyələr irəli sürən tədqiqatçılar, qurbanın bataqlıqda üzüstə basdırılmadan əvvəl boyun nahiyəsindən bıçaqlandığını, boğulduğunu və ya başına ağır zərbə ilə öldürüldüyünü fərz edirlər.
Eltac Zülfüqaroğlu/Turkustan.az
