Çoxları təyyarə havada uçarkən doğulan körpələrin dünya vətəndaşı olduğunu, hətta vizasız istənilən ölkəyə girə biləcəyini düşünsə də, reallıq çox fərqlidir. "Bütün dünyada iki fərqli üsul tətbiq olunur" deyən Təyyarə Mühəndisi və Aviasiya Mütəxəssisi Məhəmməd Yılmaz detalları bir-bir izah edib.
Hər il milyardlarla insan hava ilə səyahətə üstünlük verir. Edilən milyonlarla uçuşun bəzilərində səmada nadir hadisələr baş verir.
Turkustan.azxəbər verir ki, bunun son nümunəsi Türk Hava Yollarının Mançesterə uçan TK-1991 reysində baş verib. Doğuş sancısı çəkən nigeriyalı sərnişin Nweke Ifeoma həkim və kabin heyətinin köməyi ilə qız uşağı dünyaya gətirib. Uşağın kordonu kabin heyəti tərəfindən kəsildikdən sonra təyyarə Vyana hava limanına təcili eniş edib və ana və körpə Vyanadakı sağlamlıq qruplarına çatdırılıb.
HAMİLƏ SƏRNİŞİNLƏR ÜÇÜN HESABAT ŞƏRTİ
Bu hadisə təyyarə havada uçarkən doğulan körpə ilə bağlı bir çox sualları ağlına gətirib. Bəs, uçuş zamanı doğulan körpənin dünya vətəndaşı sayılacağı və bütün ölkələrə vizasız daxil ola biləcəyi iddiası doğrudur, yoxsa yox? Hamilə sərnişinlərin təyyarə ilə səyahət etməsi üçün dünyada qəbul edilən müəyyən qayda və məhdudiyyətlərin olduğunu vurğulayan Təyyarə Mühəndisi və Aviasiya Mütəxəssisi Məhəmməd Yılmaz, hamiləliyin ilk 28 həftəsi üçün sərnişinin öz bəyannaməsinin əsas götürüldüyü məlumatını paylaşdı. Muhammed Yılmaz, "28-35-ci həftələr arasında tək hamiləliyi olan, yəni tək körpəyə hamilə olan sərnişinlər üçün həkimlərindən Təyyarə ilə səyahət etməyin zərəri yoxdur ifadəsi ilə hesabat istənilir. 2 və ya daha çox körpəyə hamilə olan sərnişinlərdən tələb olunan hesabat 28-31 həftələri əhatə edir.
"Təyyarədə uşaq dünyaya gətirdiyi üçün məhkəməyə verilənlər də var"
Ömürlük pulsuz uçuş əfsanəsinin təyyarədə doğulan körpələrlə bağlı ən çox yayılmış səhvlərdən biri olduğunu ifadə edən Məhəmməd Yılmaz, bu vəziyyətin şirkətdən şirkətə dəyişdiyini açıqlayıb. "İndiyə qədər yalnız Thai Airways, Asia Pacific Airlines, AirAsia və Polar Airlines şirkətləri bu cür müraciətlərə imza atıb" deyən Yılmaz, "2017-ci ilin iyun ayında Hindistanın Jet Airways aviaşirkəti təyyarədə uşaq dünyaya gətirdi. O, bunu təmin edəcəyini bildirdib". Virgin Atlantic-in təyyarədə səyahət edərkən doğulan körpəyə 21 yaşına qədər pulsuz uçuş icazəsi verdiyini əlavə edərək, əlavə edib: "Virgin Atlantic, Avstraliyada doğulan bir sərnişinin 18-ci doğum günündə birinci dərəcəli gediş-gəliş bileti verdi. Şona adlı təyyarə və onun üçün təyyarədə şənlik təşkil etdi."O bunu etdi və sonradan reklam kampaniyalarında istifadə edib".
Lakin hər aviaşirkət bu məsələdə dözümlü deyil. İş o yerə çatıb ki, hətta təyyarədə uşaq dünyaya gətirdiyinə görə təzminat tələb olunan sərnişinlər də var. Muhammed Yılmaz, "2015-ci ildə China Airlines-in Los-Ancelesə uçan təyyarəsində uşaq dünyaya gətirən tayvanlı ana, təyyarənin təcili eniş etməsinə səbəb olduğu və maddi ziyana səbəb olduğu səbəbilə hava yolu şirkəti tərəfindən təzminat davası ilə üzləşib".
DÜNYA VƏTƏNDAŞLIĞI ƏFSANƏDİR, İKİ ÜSUL TƏTBİQ EDİLİR
Ekspertin sözlərinə görə, beynəlxalq uçuşlarda doğulan körpənin milliyyəti mühüm sual və ya problemdir. Uçuş zamanı doğulan körpələrin dünya vətəndaşı olması ilə bağlı məlumatların əfsanə olduğunu vurğulayan ekspert, hər ölkənin öz qanunvericiliyinə görə ayrıca qiymətləndirmə apardığını bildirib. Bununla bağlı iki fərqli üsul olduğunu deyən o, bu açıqlamanı da verib:
"Birincisi latınca "Jus Sanguinis", yəni qan qohumluğu ilə əldə edilən vətəndaşlıq deməkdir. Digər prinsip isə "Jus Soli", yəni bir dövlətin ərazisində doğulmaqla əldə edilən vətəndaşlıq deməkdir. Bəzi ölkələr bu prinsiplərdən birini, digərləri isə hər ikisini birlikdə tətbiq edib. "
Bir çox Avropa ölkəsinin chr("39")Jus Solichr("39") prinsipini qəbul etmədiyini vurğulayan Məhəmməd Yılmaz, "Yəni, bu ölkələr öz sərhədləri daxilində doğulan körpələrə ana və ya ata o ölkənin vətəndaşı olmadığı müddətcə vətəndaşlıq hüququ vermir" dedi. İstisna hallar istisna olmaqla, ABŞ-da chr("39")Jus Solichr("39") prinsipinin keçərli olduğunu bildirən Yılmaz, "Bu səbəbdən ABŞ, valideynlərinin vətəndaşlığından asılı olmayaraq, öz sərhədləri daxilində doğulan hər uşağa vətəndaşlıq hüququ verir.
DOĞUM YERİ ÜÇÜN PROSEDUR FƏRQLİDİR
Təyyarədə doğuşa gəlincə, bir çox insan körpənin doğulduğu yerin harada olacağı ilə də maraqlanır. Hər bir ölkənin və Birləşmiş Millətlər Təşkilatının vətəndaşlıqda olduğu kimi coğrafi sərhədləri müəyyən etmək üçün fərqli prosedurlara malik olduğunu ifadə edən Məhəmməd Yılmaz, "BMT-nin vətəndaşsızlığın azaldılmasına dair Konvensiyasını qəbul etmiş ölkələrə tətbiq olunan qaydaya görə, beynəlxalq müstəvilərdə doğuşlar həyata keçirilir. və ya gəmilərdə "Körpə təyyarə və ya gəminin qeydiyyatda olduğu ölkənin sərhədləri daxilində doğulmuş sayılır" dedi.
Təyyarədə baş verən bəzi doğuşlarda ilk olaraq təyyarənin endiyi ölkənin körpənin doğulduğu yer kimi qəbul edildiyini vurğulayan Yılmaz fikirlərini bölüşdü: "Belə doğum hadisələri olmadığı üçün beynəlxalq qanunvericilik yaradılmasına ehtiyac yoxdur. o qədər tez-tez baş verir ki, universal normalar yaratmaq lazımdır".
Hazırladı: Eltac Zülfüqaroğlu/Turkustan.az
Mənbə: milliyet.com.tr
