Əfqanıstanın paytaxtı Kabildə ABŞ-ın pilotsuz təyyarəsinin hücumu nəticəsində Əl-Qaidə lideri Ayman əz-Zəvahirinin öldürüldüyü açıqlanıb. Bəs Eymən əz-Zəvahiri kimdir? Necə oldu ki, o, Əl-Qaidə lideri oldu? Burada bütün detallar var.
Türküstan.azxəbər verir ki, ABŞ prezidenti Co Bayden, Zəvahirinin ailəsi ilə birlikdə Kabildə gizləndiyinin müəyyən edildiyini və onun təsdiqi ilə iyulun 31-də pilotsuz uçan aparatla əməliyyat keçirildiyini bildirərək, "Bu terror lideri artıq yoxdur" dedi.
1998-ci ildə Keniya və Tanzaniyadakı ABŞ səfirliklərinə edilən hücumlarda və ABŞ-da 11 sentyabr 2001-ci ildə 3000-dən çox insanın ölümündə mərkəzi rol oynadığı iddia edilən 71 yaşlı misirli oftalmoloq Zəvahiri anadan olub. 19 iyun 1951-ci ildə Misirin paytaxtı Qahirədə anadan olub.
Zəvahirinin hörmətli və yüksək təhsilli bir ailədən olan babası Rəbiə Zəvahiri Əl-Əzhərin aparıcı imamlarından biri, əmilərindən biri isə "Ərəb Liqasının birinci baş katibi" vəzifəsini icra edirdi.
Qahirə Universitetində tibb təhsili aldıqdan sonra Zəvahiri oftalmoloq kimi fəaliyyətə başlamış, 1995-ci ildə vəfat edən atası Məhəmməd Zəvahiri də həmin universitetin farmakologiya kafedrasında professor vəzifəsində çalışırdı.
MİSİR İSLAM CİHAD TƏŞKİLATINA QURDU
Gənc yaşlarından siyasi islami hərəkatlara marağı olan Zəvahiri 1973-cü ildə qurulan Misir İslami Cihad təşkilatına qoşulub.
Təşkilat 1981-ci ildə Qahirədə keçirilən hərbi parad zamanı İsraillə sülh müqaviləsi imzalamış Ənvər Sədatı öldürdükdən sonra Zəvahiri də digər şübhəlilərlə birlikdə həbs edilib.
Zəvahiri Sədatın qətlində əli olduğu üçün bəraət qazandı, lakin qanunsuz silah saxlama ittihamı ilə 3 il həbs cəzası çəkdi.
Misirdə həbsdə olarkən müxtəlif işgəncələrə məruz qaldığı bilinən Zəvahiri 1985-ci ildə azadlığa çıxandan sonra Səudiyyə Ərəbistanına gedib. Bir müddət sonra Pakistana, oradan da sovet işğalının davam etdiyi Əfqanıstana gedib həkim işləyir.
"Həkim" ləqəbli Zəvahirinin adı 1993-cü ildə Misir İslami Cihad qruplaşmasının rəhbərliyini təhvil aldıqdan sonra Misirin o zamankı baş naziri Atif Sidki də daxil olmaqla, bir çox nazirlərə edilən hücumlarda tez-tez hallanırdı. Təşkilatın bu prosesdən sonra hökuməti devirmək cəhdlərində 1000-dən çox insan həyatını itirib.
1995-ci ildə Misirin Pakistandakı səfirliyi qarşısında 16 nəfərin öldüyü hücumun əmrini verən Zəvahirinin 1997-ci ildə Misirin Luksor şəhərində 62 turistin ölümü ilə nəticələnən hücumlarla əlaqəsi olduğu məlum olub.
1999-cu ildə Misirin hərbi məhkəmələri təşkilatın fəaliyyətinə görə Zəvahirini ölüm cəzasına məhkum edib.
BİN LADİNİN SAĞ QOLU KİMİ GÖRÜNÜR
1990-cı illərdə sığınacaq və maliyyə mənbələri axtararaq dünyanı gəzdiyi düşünülən Zəvahirinin Bolqarıstan, Danimarka və İsveçrədə yaşadığı və Avstriya, Yəmən, İraq, İran və Filippinə səyahət etmək üçün saxta pasportlardan istifadə etdiyi güman edilir.
1996-cı ilin dekabrında Çeçenistanda vizasız yaxalanan Zəvahiri Rusiyada 6 ay həbsdə yatıb.
Zəvahirinin 1997-ci ildə Əfqanıstanın Cəlalabada köçdüyü güman edilir və orada Əl-Qaidə lideri Usamə Bin Ladenin qaldığı güman edilir.
Bu prosesdə Misir İslami Cihad təşkilatı "Yəhudilərə və Səlibçilərə qarşı cihad" üçün Əl-Qaidənin müqavimət cəbhəsinə qoşuldu.
1998-ci ildə Əl-Qaidənin rəhbərlik etdiyi Keniya və Tanzaniyadakı ABŞ səfirliklərinə edilən hücumlarda 223 nəfər həlak olmuşdu. Bu prosesdən sonra Bin Ladenin sağ əli kimi gündəmə gələn Zəvahirinin 11 sentyabr 2001-ci ildə həm səfirliklərə, həm də ABŞ-a hücumları planlaşdıran adlardan biri olduğu təxmin edilir. 11 sentyabr hücumlarında 3000-ə yaxın insan həlak olub.
Sözügedən hücumlardan sonra ABŞ "terrorla müharibə" doktrinası ilə Əfqanıstan və İraqı işğal edərək, Yaxın Şərqdə çoxlu sayda günahsız insanın həlak olduğu hərbi əməliyyatlar həyata keçirib.
2001-ci ildə ABŞ-ın elan etdiyi "ən çox axtarılan 22 terrorçu" siyahısında Bin Ladendən sonra gələn Zəvahirinin başında 25 milyon dollar mükafat var idi.
11 sentyabr hücumlarından sonra təşkilatda gündəmə gələn Zəvahiri çoxlu video və kasetlər yayımlayıb.
2006-cı ilin yanvarında Pakistanın Əfqanıstan sərhədi yaxınlığında 4 Əl-Qaidə üzvü ölərkən ABŞ-ın raket hücumundan sağ çıxan Zəvahiri bir müddət sonra ABŞ prezidenti Corc Buşu təhdid edən videosu ilə gündəmə gəlib.
Zəvahiri 2011-ci ilin mayında ABŞ qüvvələri tərəfindən Üsamə Bin Ladenin öldürülməsindən sonra Əl-Qaidə rəhbərliyinə keçib.
2011-ci ildə Yaxın Şərqin bir çox ölkəsində baş verən ərəb üsyanları və xüsusilə 2014-2019-cu illərdə DEAŞ terror təşkilatının yüksəlişi Əl-Qaidə və Zəvahirinin adı qismən gizlədilib.
Bin Ladenin ölümündən sonrakı illərdə ABŞ-ın hava hücumlarında Zəvahirinin bir çox köməkçisini itirməsi təşkilatın qlobal koordinasiya şəbəkəsinə də ziyan vurub.
31 iyul 2022-ci ildə Zəvahiri və ailəsi Kabilin mərkəzindəki Şerpur məhəlləsində gizləndiyi evə ABŞ pilotsuz təyyarəsi tərəfindən hücuma məruz qalıb.
Hazırladı: Eltac Zülfüqaroğlu/Turkstan.az
Mənbə: Haber7.com
