İmdat Avşar’ın hikâyeciliği toprağı besleyen bir nehrin akışı gibidir. Avşar’ın dilinden dökülen bu dingin ırmak okurun kurak ve ıssız kalmış yüreğine dokunur. Bir nehir, nasıl topraktan sızan yer altı sularıyla besleniyorsa İmdat Avşar’ın hikâyeleri de toplumun çatlaklarından sızan travmalardan beslenir. Fakat onun asıl başarısı yalnızca gözlem gücünden gelmez. Şüphesiz bu ırmağı besleyen üç ana kol vardır: İlki estetik bir zevkle örülmüş dili. Avşar’ın şairliği hikâyeciliğinin gerisinde kalmış olsa da öykülerinin dilinde kendini kuvvetli bir şekilde hissettirir. Onun dilini ritim avına çıkan yazarlardan ayırmak gerekir. Zira İmdat Avşar, birbirini tekrar eden unsurlarla yahut secilerle değil, okuru sürükleyen bir akışla yazar. Üzerinde fazlalık taşımayan bu pürüzsüz üslup, okurun bir çırpıda öyküyü bitirmesine vesile olur. Avşar, masa başında türlü oyunlarla dili işleyen bir yazardan çok daha ötesi… Onun öykülerini okurken insanın zihninde, ateş başında kıssalar anlatan bir meddah canlanır. Bu sebepledir ki Avşar’ın hikâyeleri kulağa da hitap eden, dinlemeye uygun öykülerdir.
İmdat Avşar’ın hikâyeciliğini besleyen ikinci kol ise kıvrak zekâsıyla okuru alt eden kurgusudur. Avşar, mütemadiyen her hikâyenin sonunda okuru nakavt etmekten çekinmez. Okur bir sonraki öyküye nakavt olma bilinciyle başlasa dahi Avşar kurmacanın olanaklarını zorlayarak okurun gardını düşürmeyi her defasında başarır. Tüm bunların yanında okuru, oluşturduğu bu kurmaca dünyasının gerçekliğine de inandırır. Şüphesiz bunda karakterlerinin toplumun içinden gelmesi etkilidir. Avşar’ın öykü karakterleri her köşe başında rastlayabileceğimiz hatta birkaç tanesiyle akraba dahi olabileceğimiz kişilerdir. Avşar’ın hikâye anlatma meziyeti okuru yakalama üzerine kuruludur. Kendisini dinleyen meraklı gözleri, daima takip eden bir meddah gibi Avşar da okuru kendi başına bırakmaz. Metin ile okur arasında bir boşluk oluşmasına izin vermez. Fakat bunu okuru çepeçevre sararak değil bir yolculuğa çıkartarak yapar. Bu yolculuk bir akış hâlindedir ve okuru sıkmadan öykünün son durağına kadar götürür.
İmdat Avşar’ın hikâyeciliğini tamamlayan üçüncü kol ise öykülerinin çekirdeğidir. Avşar, şüphesiz bir kıssadan hisse mantığıyla hareket etmez. Okurlara bir fikri aşılamaya kalkmaz ve asla okura bir don biçmez. Fakat her hikâyesinin çekirdeğinde bir ateşleyici unsur bulunur. Hatta bu ateşleyici unsur genellikle anakarakterin de motivasyon kaynağıdır. Sanatkâr bir üslupla işlenmiş bu mesaj okurda bir nasihat havası da uyandırmaz. İmdat Avşar âdeta kozasını ören bir tırtıl gibi hikâyesini örmeye başlar. Yazar, bu yaratıcı sürecini tamamladığında ise okuru alacalı bir kelebek beklemektedir.
İmdat Avşar’ın en büyük başarısı okuru kendi edebî ırmağında bir yolculuğa çıkartabilmesidir. Şüphesiz bu yolculuk sonunda okuru da bir dönüşüm beklemektedir.
Enver Aykol
Türk Edebiyatı Dergisi
Yazı İşleri Müdürü
*****
İmdat Avşarın hekayəçiliyi torpağı bəsləyən bir nəhrin axışı kimidir. Avşarın dilindən süzülən bu həzin çay oxucunun cadar bağlamış torpaq kimi quraq və kimsəsiz qalmış ürəyinə toxunur. Bir nəhir torpaqdan sızan yeraltı sularla necə bəslənirsə, İmdat Avşarın hekayələri də o şəkildə cəmiyyətin çatlarından sızan travmalarla qidalanır. Avşarın əsl uğuru təkcə onun müşahidə gücündən qaynaqlanmır. Bu çayı bəsləyən üç ana qol vardır: estetik zövqlə hörülmüş dili bu amillərin ilki hesab edə bilərik. Avşarın şairliyi hekayəçiliyindən geri qalmış olsa da, onun şair təbiəti hekayələrinin dilində özünü çox güclü hiss etdirir. Onun dilini ritm ovlayan yazıçılardan ayırmaq lazımdır. Çünki İmdat Avşar bir-birini təkrar edən ünsürlərlə deyil, oxucunu öz arxasınca apara biləcək bir axışla yazır. Və bu bənzərsiz üslub bir göz qırpımında oxucunun hekayəni bitirməsinə vəsilə olur. Onun hekayələrini oxuyanda insanın zehnində ocaq başında qissələr söyləyən bir məddah canlanır. Məhz buna görədir ki, Avşarın hekayələri qulağa yatımlı və axıcı dildədir.
İmdat Avşarın hekayəçiliyini bəsləyən ikinci qol yazıçının çevik zəkası ilə qurduğu süjetlərdir. Yazıçı demək olar ki, bütün hekayələrinin sonunda oxucunu gözlənilməzlik qarşısında qoya bilir. Və bütün qurduğu süjetləri elə inandırıcı formada təqdim edir ki, oxucu baş verənlərin gerçəkliyinə tamamilə inanır. Şübhəsiz, bu bir tərəfdən də xarakterlərin cəmiyyətin içindən gəlməsindən qaynaqlanır. Avşarın xarakterləri getdiyimiz hər yerdə qarşılaşa biləcəyimiz, qohumumuz, qonşumuz, doğmamız olan adamlardır. Avşarın mətn yaratma məharəti o səviyyədədir ki, o, oxucu ilə mətn arasında zərrə qədər də olsun boşluq yaranmağına imkan verməz. Fəqət buna oxucunu çərçivəyə salmaqla deyil, özüylə bərabər yolçuluğa çıxararaq nail olur. Bu yolçuluğun axarında oxucu sıxılmadan hekayənin son dayanacağına qədər sanki yazıçıyla bərabər addımlayır.
İmdat Avşar hekayəçiliyini tamamlayan üçüncü qol hadisələrinin özəyini, əsasını təşkil edir. O, heç bir hekayəsində oxucusuna hər hansısa bir fikri, ideyanı aşılamağa cəhd etmir. Oxucuya don biçmir. Fəqət hər bir hekayənin ana özəyində alovlandırıcı məqam tapmaq olar. Ki, bu məqam da əsasən baş qəhrəmanın ilham qaynağıdır. Bədii üslubla işlənmiş bu mesaj oxucuda nəsihət havası oyatmır. İmdat Avşar sanki barama qozasını hörən bir tırtıl kimi hekayəsini ilmə-ilmə hörür. Müəllif bu yaradıcılıq prosesini başa vurduqda oxucunu xallı kəpənək gözləyir.
İmdat Avşarın ən böyük uğuru oxucusunu öz ədəbi çayında səyahətə çıxara bilməsidir. Şübhəsiz ki, bu yolçuluğun sonunda oxucunu dərin daxili təmizlənmə gözləməkdədir.
Enver Aykol
Türk Ədəbiyyatı" dərgisinin Yazı İşləri müdiri
